Deze maand is de Wet open overheid (Woo) ingetreden als nieuwe wet, waarbij de Wet Openbaarheid van bestuur (Wob) is komen te vervallen. In dit artikel geeft Tim Kemerink een update over deze wet, waarbij de belangrijkste punten met betrekking tot de overgang van deze wet worden toegelicht. Kortgezegd is het belangrijk om te realiseren dat voor de inwerkingtreding van de Woo geen overgangsrecht is ten opzichte van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Dit betekent dat per 1 mei 2022 bij een verzoek om informatie al sprake is van een Woo-verzoek.

Geen overgangsregeling

Het is belangrijk om te realiseren dat voor de inwerkingtreding van de Woo geen overgangsrecht is ten opzichte van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Dit betekent dat per 1 mei 2022 bij een verzoek om informatie al sprake is van een Woo-verzoek. Ook kan er sprake zijn van een Woo-verzoek als deze bijvoorbeeld op 10 april 2022 wordt ingediend bij een bestuursorgaan en wordt verwacht dat deze omstreeks midden mei 2022 afgehandeld zal zijn. In dit geval is er ook sprake van een Woo-verzoek. Het verzoek komt dus binnen als een Wob-verzoek en gaat de organisatie uit als een Woo-verzoek, dit is een belangrijk punt om rekening mee te houden. Dat geldt in principe ook voor besluiten op bezwaar of besluiten die worden genomen na een bestuurlijke of judiciële lus (zie ook: ECLI:NL:RVS:2022:1223, r.o. 11)

Belangrijke uitgangspunten onder de Woo

Aangezien de nieuwe wet ingetreden is, is het belangrijk dat de belangrijkste zaken op een rijtje worden gezet. Wat zijn eigenlijk de belangrijkste uitgangspunten onder de Woo? Deze uitgangspunten hebben wij daarom op een rijtje gezet.

• Eenieder kan een Woo-verzoek indienen bij een bestuursorgaan, dit verzoek kan mondeling of schriftelijk worden ingediend en de verzoeker hoeft geen belang aan te geven bij zijn verzoek. Dit heeft verband met het algemeen belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische samenleving (art. 1.1 Woo).

• Het verzoek moet duidelijk zijn geformuleerd waarbij de verzoeker vermeldt over welke aangelegenheid het verzoek betrekking heeft of hij vermeldt de daarop betrekking hebbende documenten waarover hij informatie wenst te ontvangen. Als dit niet het geval is stuurt men de verzoeker een verzoek tot het preciseren van het Woo-verzoek.

• De termijn voor het behandelen van het Woo-verzoek is vier weken zonder verdaging, de termijn met verdaging is zes weken. Dit betekent dat de totale termijn voor het behandelen van een Woo-verzoek op zes weken komt en dus met twee weken is verkort ten opzichte van de Wob.

• Als er sprake is van een absolute weigeringsgrond, zoals is neergelegd in art. 5.1 Woo, wordt informatie niet openbaar gemaakt.
  Als er sprake is van een relatieve weigeringsgrond, zoals is neergelegd in art. 5.1 lid 2 Woo, moet men een afweging maken tussen het belang van het openbaar maken van de informatie en het belang van de bescherming van de informatie. Als dit laatste zwaarder weegt wordt informatie niet openbaar gemaakt, als dit niet zwaarder weegt wordt de informatie wel openbaar gemaakt.

• Onder de Wob kwamen de uitzonderingsgronden uit art. 10 lid 1 sub d Wob (persoonsgegevens), art. 10 lid 2 sub e Wob (de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer) en art. 11 Wob (persoonlijke beleidsopvattingen) veel voor qua weigeringsgronden van informatie. Onder de Woo moet men er rekening mee houden dat het waarschijnlijk is dat deze weigeringsgronden ook veelvuldig zullen voorkomen. Deze bepalingen komen namelijk terug onder de Woo, hetzij onder een ander artikelnummer.

• Het uitgangspunt onder de Woo is dat informatie uit documenten, opgesteld ten behoeve van intern beraad, met persoonlijke beleidsopvattingen in beginsel in niet tot personen herleidbare vorm openbaar wordt gemaakt.

• Onder de Woo is het verplicht dat overheidsorganen een contactpersoon aanwijzen. Deze contactpersoon moet binnenkomende vragen beantwoorden over de beschikbaarheid van publieke informatie. Deze persoon moet kennis hebben van de Woo, over de uitzonderingsgronden en hij moet een beoordeling kunnen maken van het feit of sprake is van belanghebbenden bij het verzoek om informatie.

• Onder de Woo blijft het uitgangspunt dat in geval van een verzoek om informatie uit documenten, opgesteld ten behoeve van intern beraad, geen informatie uit documenten wordt verstrekt over daarin opgenomen persoonlijke beleidsopvattingen. Persoonlijke beleidsopvattingen bestaan uit: ambtelijke adviezen, visies, standpunten en overwegingen ten behoeve van intern beraad en niet uit: feiten, prognoses, beleidsalternatieven, de gevolgen van een bepaald beleidsalternatief of andere onderdelen met een overwegen objectief karakter. (art 5.2 Woo)

• In de Woo is de ‘openbaarmaking uit eigen beweging’ een belangrijk begrip geworden ten opzichte van de Wob. Onder de Wob bestond deze regeling ook in art. 8 Wob, maar deze bepaling was onder de Wob geen plicht. Deze bepaling is in de Woo tot stand gekomen omdat men een transparantere overheid wilde creëren. Het openbaar maken van informatie uit eigen beweging zou een positief punt moeten zijn voor de parlementaire democratie en het beginsel dat de burger de overheid kan controleren op gemaakte besluiten. De actieve openbaarmaking van de Woo treedt naar verwachting per 1 januari 2023 in werking, waarbij de eerste categorieën informatie openbaar dienen te worden gemaakt. Enkele belangrijke bepalingen uit de Woo volgen uit art. 3.1 jo art. 3.3 Woo. Artikel 3.1 Woo geeft bestuursorganen de inspanningsplicht om zoveel mogelijk informatie actief openbaar te maken, naast de verplichte categorieën. Artikel 3.3 van de Woo verplicht bestuursorganen tot het openbaar maken van bepaalde informatiecategorieën. Het is uiteindelijk de bedoeling dat de actieve openbaarmaking door middel van het platform PLOOI geschiedt. Op dit moment is het platform nog niet klaar voor gebruik, van bestuursorganen zal dan ook niet worden verwacht dat men per 1 mei 2022 dit platform gebruikt.

Advies in het kader van Woo—verzoeken

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen? Of heeft u dergelijke vraagstukken in het kader van Woo—verzoeken? En wilt u weten hoe u hier mee om moet gaan? Via onze Adviesdesk helpen wij u graag verder.