Eind 2021 heeft de gemeenteraad van Zutphen besloten tot oprichting van een zogenaamd sportbedrijf (in de vorm van een besloten vennootschap), het Zutphens Sport- en Accommodatiebedrijf (ZSA), tegenwoordig werkend onder de naam Actief Zutphen (AZ). De gemeente Zutphen is 100% aandeelhouder van het sportbedrijf. De organisatie is dus een maatschappelijke organisatie, maar functioneert als een bedrijf. Dat heeft als voordeel dat:
- AZ sneller kan inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen zonder tussenkomst van ambtelijke of politieke processen;
- AZ ondernemerschap kan tonen (samenwerkingen, innovaties, synergie) om kosten te besparen, opbrengsten te vergroten en/of de dienstverlening naar gebruikers te verbeteren;
- AZ hierdoor hét sportloket is in de gemeente Zutphen voor alle vragen op het gebied van sport en bewegen;
- Er o.a. een BTW voordeel optreedt voor de gemeente (door oprichting van een besloten vennootschap).
Overgang beheer en exploitatie van gemeente naar Actief Zutphen
Per 1 januari 2022 heeft AZ het beheer en de exploitatie van een aantal sport- en culturele accommodaties van de gemeente overgenomen, te weten De Hanzehal, de gemeentelijke gymzalen, zwembad De IJsselslag en het Warnshuus. Ook verzorgt AZ de aansturing en coördinatie van de buurtsportcoaches die in de gemeente Zutphen actief zijn. Tussen AZ en de gemeente zijn voor de accommodaties nieuwe huurcontracten gesloten en er is een dienstverleningsovereenkomst (DVO) gesloten. In de DVO zijn de voorwaarden waaronder AZ werkt vastgelegd en afspraken gemaakt over de vergoeding die AZ krijgt voor de uitvoering van deze diensten. Het beheer en de exploitatie van de vijf buitensportparken in de gemeente wordt ook overgedragen aan AZ. Dit ligt echter complexer dan bij de binnensport.
De huidige situatie
Naast de gebruikers van de binnensportaccommodaties hebben gebruikers van de buitensportparken (verenigingen/stichtingen) op dit moment (in de meeste gevallen) een huurovereenkomst met de gemeente. In deze overeenkomst is in sommige gevallen [Lv1] ook een recht van opstal opgenomen zodat de opstallen in eigendom zijn van de gebruikers, ondanks dat deze op gemeentegrond staan. Meestal zijn dit kantines en/of kleedkamers. In een aantal gevallen is het recht van opstal niet bij de notaris geformaliseerd. In juridische zin betekent dit dat de gemeente eigenaar is van de opstallen. In veel gevallen wordt de gemeente daardoor aangeslagen voor de kosten die daarmee samenhangen, zoals OZB voor de opstallen (eigenaar en gebruiker), opstalverzekering, waterschap, rioolrecht, etc.
De nieuwe situatie
In de nieuwe situatie huurt Actief Zutphen de buitensportaccommodaties, minus de grond onder de opstallen die in eigendom is van gebruikers. AZ geeft de velden in gebruik aan verenigingen/stichtingen en sluit daarvoor een gebruikersovereenkomst. Deze gebruikersovereenkomst vervangt de bestaande huurovereenkomst tussen gebruikers en de gemeente. Tarieven voor buitensport worden om de 4 jaar vastgesteld door de Raad en zijn circa 50% van de kostprijs. Het onderhoud blijft belegd bij de afdeling Groen van de gemeente Zutphen. Die wordt ingehuurd door AZ volgens een opgesteld beheerplan. Er is daarnaast gekozen om voor de ‘losse zaken’ op de velden een recht van opstal voor onbepaalde tijd te vestigen, om hiermee het eigendom van deze ‘losse zaken’ over te dragen aan de verenigingen/stichtingen. Onder ‘losse zaken’ wordt verstaan: de vlaggenmasten, dug-outs, tribunes, lichtmasten, e.d.
Voor de grond onder de opstallen die in eigendom is van gebruikers, wordt met de gemeente een ‘overeenkomst vestiging Recht van Opstal’ gesloten. Deze overeenkomst kent grotendeels dezelfde voorwaarden als de overeenkomst die in 2013 is aangegaan die niet in alle gevallen is geformaliseerd bij de notaris.
De gemeente geeft uitvoering aan een overeenkomst voor de vestiging van een zelfstandig recht van opstal zoals dit eerder was gewenst
Na eigendom geeft een recht van opstal de meest juridische zekerheid voor de verenigingen en is daarmee meer in het belang van de eigenaren/verenigingen. Daarnaast doet de gemeente recht aan een situatie zoals die al gewenst was in het verleden. Voor de clubgebouwen (kantines, kleedkamers) is mede gekozen voor een zelfstandig recht van opstal omdat dit recht, indien gewenst, vatbaar is voor het vestigen van een hypotheekrecht. Het is uiteraard voorbehouden aan de betreffende bank of ze daadwerkelijk bereid zijn om hypotheek te verstekken aan een vereniging. De retributie is symbolisch van aard vanwege een eerder genomen algemeen belang besluit.
De omvang van de opdracht en werkzaamheden
Het oprichten van een sportbedrijf voor de gemeente omvat een breed scala aan werkzaamheden die zorgvuldig moeten worden uitgevoerd om een succesvolle en goed functionerende entiteit te creëren. De opdracht aan Metafoor is om te komen tot de ondertekening van overeenkomsten met de buitensportpartijen. Een omschrijving van de belangrijkste taken die voor Metafoor van toepassing zijn bij dit proces zijn o.a.:
- Huidige contracten beoordelen;
- Nieuwe overeenkomsten opstellen (en ondertekenen);
- Individuele gesprekken voeren;
- Juridische toetsing.
Dit alles vindt plaats in samenspraak met het projectteam van de gemeente waarbij meerdere collega’s zijn betrokken. Het projectteam bestaat uit totaal 6 personen: een projectleider, beleidsmedewerker sport, directeur sportbedrijf, medewerker grondzaken (vertegenwoordigd door Metafoor), medewerker control en opzichter groen en onderhoud.
Christiaan vertelt over zijn project bij de gemeente Zutphen
In mijn achtergrond als bedrijfsmakelaar was ik gewend om complexe vastgoedtransacties te overzien. Het oprichten van een sportbedrijf vereist een integrale benadering, waarbij je niet alleen naar individuele contracten kijkt, maar ook naar het bredere plaatje van infrastructuur, faciliteiten en financiën. Binnen het projectteam beschikt de gemeente over meerdere collega’s met ieder hun eigen expertise. De onderwerpen worden hierin over en weer met interesse besproken. Daarnaast is het voeren van gesprekken met eindgebruikers altijd een boeiend onderdeel van mijn werkzaamheden.
