Langlopende pacht de standaard maken en duurzaamheidsmaatregelen aantrekkelijk maken, het zijn twee van de doelen van de herziening van de pachtwetgeving. Minister Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil de pachtwetgeving herzien omdat de huidige wetgeving meerdere knelpunten kent.
Wat is het probleem van de huidige pachtwetgeving?
Op dit moment ontbreekt de stimulans om langdurige pachtcontracten af te sluiten. Ruim 90% van de nieuwe pachtcontracten zijn kortlopende, geliberaliseerde contracten [1]. Een kortlopend contract vormt geen goede basis voor een gezond landbouwbedrijf, omdat dit de agrariërs weinig zekerheid biedt op de lange termijn. Bovendien zorgt kortlopende pacht ervoor dat het rendement belangrijker wordt geacht dan duurzaam gebruik. Ook verpachters zorgen doorgaans niet voor investeringen die duurzaam gebruik stimuleren. Daarnaast zijn de pachtprijzen bij kortlopende pacht relatief hoog ten opzichte van de wettelijke maximumprijzen bij reguliere, langlopende pachtcontracten.
Wat zijn mogelijke oplossingen?
Pacht heeft onder meer als doel om een financieringsinstrument te zijn voor de agrariër. Een pachter zou een goed inkomen moeten kunnen halen uit de grond die hij pacht. Daarnaast moet er voor de verpachter een rendement te behalen zijn op de verpachte grond. Zowel het belang van de pachter als de verpachter moeten bij de herziening van de pachtwetgeving in acht worden genomen.
De wens is om langlopende pacht de standaard te maken. Op deze manier krijgen agrariërs meer zekerheid en wordt duurzamer grondgebruik gestimuleerd. Om dit te bereiken zal het voor verpachters niet meer mogelijk zijn om bij kortlopende pacht een pachtprijs boven de pachtnorm te vragen. Bij langlopende pachtcontracten (los land en bij agrarische woningen en bedrijfspanden) krijgt men de vrijheid om zelf afspraken te maken over de prijs en duur van de pacht.
Voor wat betreft het opleggen van duurzaamheidsmaatregelen wordt nog nader bekeken welke aanpassingen er in de huidige wetgeving nodig zijn. Belangrijk om daarbij op te merken is dat dit te allen tijde vrijwillige afspraken moeten zijn en het voor een verpachter niet mogelijk is om dit eenzijdig binnen de bestaande pachtafspraken op te leggen. Er wordt momenteel gesproken over duurzaamheidscertificaten. Een pachter met dergelijke certificaten krijgt daarmee voorrang.
Daarnaast wil de minister de criteria van ‘bedrijfsmatige agrarische bedrijfsvoering’ verder verduidelijken. In een eerder artikel schreef ik over de manier waarop gemeenten op kunnen treden tegen het oneigenlijk gebruik van pachtpercelen [2]. Het gaat dan om agrariërs die geen volwaardig agrarisch perceel meer hebben maar waarvan de pacht nog doorloopt. Door deze criteria scherper te stellen moet het eenvoudiger worden om de pacht te beëindigen van agrariërs die geen volwaardig agrarisch bedrijf meer hebben. [3]
Aangezien de overheid zelf een grote verpachter is zal daar ook het goede voorbeeld vandaan moeten komen. Zo zal het Rijksvastgoedbedrijf bij de uitgifte van gronden in geliberaliseerde pacht al een duurzaamheidscriterium opnemen in de vorm van de eerdergenoemde duurzaamheidscertificaten
Pachtwetherziening en het Didam-arrest
De komst van het Didam-arrest [4] heeft ervoor gezorgd dat de toch al onzekere positie van een pachter (hij is immers geen eigenaar van de grond) er niet beter op wordt. De overheid als verpachter is met de komst van dit arrest verplicht om het te verpachten perceel openbaar aan te bieden en kan dit niet meer onderhands doen. Met het opstellen van selectiecriteria valt hier enigszins in te sturen, maar dit biedt bij geliberaliseerde pacht minder zekerheid na afloop van de looptijd. Daar staat tegenover dat het voor een verpachter wel weer mogelijk is om kwaliteitseisen (bijvoorbeeld duurzaamheidseisen) op te nemen in de selectiecriteria. [5]
Hoe nu verder?
Het was de bedoeling dat pachters en verpachters op korte termijn met een akkoord zouden komen. De minister heeft aangegeven dat hij zelf door gaat met de herziening als pachter en verpachters niet voor 15 juni met een convenant komen. Helaas is dit niet gelukt. Op dit moment wordt er door het ministerie gewerkt aan de wetsvoorbereiding voor de herziening van de pachtwetgeving. De bedoeling is in ieder geval dat de wet dit jaar nog wordt ingediend.
- Grondkamers, jaarverslag 2020, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit https://www.rvo.nl/sites/default/files/2021/12/Ja arverslag-grondkamers-2020.pdf 8.
- ‘Hoe kunnen gemeenten oneigenlijk grondgebruik van pachtpercelen tegengaan?’ https://metafoorvastgoed.nl/hoe-kunnen- gemeenten-oneigenlijk-gebruik-van- pachtpercelen-tegengaan/
- ‘Kamerbrief over stand van zaken pachtbeleid’, DGA-EIA/ 22334447, 27-01-2023.
- Hoge Raad, 26 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1778.
- ‘Beantwoording Kamervragen over rol van het Didam-arrest op pachtovereenkomsten’, 2023ZO7676, 6 juni 2023.
