Naast een adviesbureau ondersteunt Metafoor Vastgoed ook (semi)overheden met tijdelijke inzet in functies zoals vastgoedadviseurs, projectmanagers en juristen. Zo ondersteunen wij op veel vlakken rondom het vastgoed en grondzaken. Momenteel zijn onze adviseurs bij circa 70 overheden werkzaam. Eén van deze overheden is het waterschap Brabantse Delta. Het waterschap Brabantse Delta is in 2016 gestart met het project “Sloten, oevers en dijken op orde” (hierna: SODO), waarvoor een aantal van onze adviseurs en juristen zijn ingezet. In dit artikel vertellen wij meer over dit bijzondere project.
Ontstaan en taak van het waterschap Brabantse Delta
Voordat we ingaan op het project is het goed het ontstaan en de taak van het waterschap Brabantse Delta toe te lichten. Tussen 1500 en 1600 waren er talloze waterschappen aanwezig in Nederland. In de daaropvolgende eeuwen hebben er nieuwe samenwerkingen, afsplitsingen en fusies plaatsgevonden. Zo zijn in 2004 de waterschappen Dongestroom, Land van Nassau, Mark en Weerijs, Scheldekwartier, het grondgebied van de gemeente Roosendaal en het Hoogheemraadschap West-Brabant samengevoegd. Samen vormen zij nu het waterschap Brabantse Delta met als beheersgebied West- en Midden-Brabant. Het waterschap Brabantse Delta bewaakt en onderhoudt sloten, oevers en dijken ter voorkoming van wateroverlast en overstromingsgevaar.
Aanleiding van het project SODO
Om wateroverlast en overstromingen te voorkomen gelden er spelregels voor wonen en werken aan sloten, oevers en dijken. Deze spelregels zijn neergelegd in de Keur. Deze Keurregels zijn nodig zodat waterschap Brabantse Delta haar taak kan doen, zoals onderhoud uitvoeren aan sloten, oevers en dijken.
Omdat alle voornoemde waterschappen een eigen Keur hadden, had het fuseren van de waterschappen tot gevolg dat verschillende regels onder beheer van het waterschap Brabantse Delta kwamen. Om dat probleem op te lossen kwam in 2005 voor het eerst één gezamenlijke Keur tot stand. Deze Keur is in de tussentijd twee keer gewijzigd, in eerste instantie vanwege de inwerkingtreding van de Waterwet. Ook is de bij de Keur behorende Legger meerdere malen aangepast. De Legger is een verzameling van kaarten, documenten en tekeningen. Het bevat bijvoorbeeld informatie over alle aanwezige sloten, oevers en dijken, wie verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud daarvan en de zogenaamde beschermingszones langs water en dijken (waarover later in dit artikel meer).
Met de nieuwe Keur kwamen de regels voor het hele beheersgebied wel op één lijn, maar de oude situaties voldeden in de praktijk nog niet aan de nieuwe regels van de nieuwe Keur en de Legger. Er was dus sprake van een groot aantal overtredingen van de nieuwe Keur.
Het project Sloten, oevers en dijken op orde
Om deze strijdigheid met de nieuwe Keur en de aangepaste Legger op te lossen heeft het waterschap Brabantse Delta alle op 1 januari 2013 bestaande Keurovertredingen geïnventariseerd. Bij deze inventarisatie is tevens bekeken in hoeverre inwoners van het beheersgebied zonder toestemming van het waterschap Brabantse Delta gebruik maken van waterschapsgrond. Het project SODO bestond daarmee uit twee onderdelen: i) het oplossen van Keurovertredingen en ii) het oplossen van het zogenaamd oneigenlijk grondgebruik, beide ontstaan vóór 2013.
Het oplossen van Keurovertredingen
Zoals hiervoor is vermeld, is een taak van het waterschap Brabantse Delta het voorkomen van wateroverlast en overstromingen. Om wateroverlast en overstromingen te voorkomen is het noodzakelijk dat sloten, oevers en dijken in goede staat verkeren. Daar is het waterschap Brabantse Delta verantwoordelijk voor. Om sloten, oevers en dijken te kunnen onderhouden zijn in de Keur spelregels opgenomen over wonen en werken aan water en een dijk. In de op dit moment geldende Keur Brabantse Delta 2015 is bijvoorbeeld bepaald dat het verboden is om zonder vergunning gebruik te maken van oppervlaktelichaam of bijbehorende beschermingszones (aan het water of een dijk grenzende zone die nodig is om het onderhoud aan het water of de dijk uit te kunnen voeren) door daarin, daarop, daarboven, daarover of daaronder handelingen te verrichten, werken te behouden of vaste substanties of voorwerpen te laten staan, liggen of drijven. Denk hierbij aan het plaatsen van beplantingen, bouwwerken, afrasteringen, hekwerken en/of overige obstakels in het water of de bijbehorende beschermingszone. Tijdens de inventarisatie in 2016 is gebleken dat sprake was van circa 45.000 Keurovertredingen; in die gevallen stonden er dus bijvoorbeeld één of meerdere van voornoemde objecten zonder vergunning in het water of de bijbehorende beschermingszone. Voor een groot aantal van deze overtredingen hoefde overigens geen vergunning verleend te worden om de Keurovertreding te legaliseren. De Keur maakt het namelijk mogelijk om zogenaamde algemene regels te stellen die een vrijstelling van die vergunningsplicht inhouden. Het dagelijks bestuur van het waterschap Brabantse Delta heeft voor het project dergelijke algemene regels in beleid vastgelegd. Zo vallen bijvoorbeeld vóór 1 januari 2013 aangebrachte beplantingen op de beschermingszone onder de algemene regel, indien geen andere obstakels op de beschermingszone aanwezig zijn, het reguliere onderhoud van de watergang varend of machinaal vanaf de overzijde wordt uitgevoerd en de beplantingen op een afstand van minimaal één meter van de insteek van de watergang staan. In die gevallen kon de algemene regel gebruikt worden om de Keurovertreding te legaliseren (waardoor geen vergunning verleend hoefde te worden).
Bedrijven, bewoners, agrariërs en gemeenten bij wiens perceel sprake was van een Keurovertreding die niet onder de algemene regel viel ontvingen van het waterschap Brabantse Delta een brief om de situatie op te lossen. Voor Keurovertredingen die geen grote negatieve gevolgen hadden voor sloten, oevers en dijken werden alsnog een vergunning verleend. Keurovertredingen met mogelijk negatieve gevolgen voor sloten, oevers en dijken werden nader bekeken. In die situaties werd met het bedrijf, de bewoner, agrariër of gemeente een afspraak gemaakt om de situatie ter plaatse te bekijken/beoordelen en te bespreken. Indien sprake was van negatieve gevolgen voor sloten, oevers en dijken was het noodzakelijk dat de obstakel(s) en/of beplanting(en) verwijderd werd(en). Team Handhaving van het project zette zich hiervoor in. Ook kwam het voor dat sprake was van een combinatiesituatie: voor een gedeelte van de Keurovertreding werd een vergunning verleend of viel onder de algemene regel en een gedeelte van de Keurovertreding moest beëindigd worden door de obstakel(s) en/of beplanting(en) te verwijderen.
Oneigenlijk grondgebruik
Naast de Keurovertredingen zijn er tijdens de inventarisatie in 2016 ook circa 3.000 gevallen van oneigenlijk grondgebruik geconstateerd. In die gevallen hadden bedrijven, bewoners, agrariërs en gemeentegrond van het waterschap in gebruik zonder dat daar afspraken over gemaakt waren (zoals een huur- of bruikleenovereenkomst/gebruikstoestemming). Die situaties kwamen in twee vormen voor: i) er was sprake van oneigenlijk grondgebruik zonder dat sprake was van een Keurovertreding (het grondgebruik vond niet plaats in het oppervlaktelichaam of bijbehorende beschermingszones), ii) er was sprake van oneigenlijk grondgebruik én van een Keurovertreding (het grondgebruik vond wel plaats in het oppervlaktelichaam of bijbehorende beschermingszones die volgens de Keur vergunningplichtig was (en niet onder de algemene regel viel)).
In beide gevallen ontvingen bedrijven, bewoners, agrariërs en gemeenten bij wiens perceel sprake was van oneigenlijk grondgebruik een brief van het waterschap Brabantse Delta om alsnog afspraken te maken over het grondgebruik. Eén van de projectmedewerkers, zoals onze adviseurs, maakte met de grondgebruiker een afspraak om de situatie ter plaatse te bekijken en te bespreken. Om het grondgebruik op te lossen werd de gebruiker drie opties geboden: i) indien de betreffende strook grond niet nodig was om de taak van het waterschap Brabantse Delta uit te voeren kwam het voor verkoop in aanmerking, ii) indien de gebruiker geen interesse had in de aankoop van de grond of indien het waterschap Brabantse Delta de grond niet in eigendom over wilde dragen (bijvoorbeeld omdat de grond (in de toekomst) nodig is om de taak van het waterschap Brabantse Delta uit te voeren) kwam de grond (tijdelijk) voor verhuur in aanmerking, of iii) indien de gebruiker de grond niet kon of wilde kopen en huren werd de gebruiker verzocht de grond leeg aan het waterschap Brabantse Delta op te leveren. Dit laatste houdt in dat de gebruiker alle aanwezige obstakels en/of beplantingen diende de verwijderen. In alle gevallen was het grondgebruik opgelost. Deze opties golden overigens niet als sprake was van verjaring. In geval van verjaring is de gebruiker namelijk eigenaar worden van de onderhavige strook grond, waardoor van gebruik van waterschapsgrond geen sprake is (lees hier meer over verjaring).
Afronding project
Eind december 2021 is het project SODO naar tevredenheid geëindigd. In totaal zijn circa 43.500 Keurovertredingen en 2.400 oneigenlijk grondgebruik gevallen opgelost. Daarmee is het doel van het project behaald: alle sloten, oevers en dijken in West- en Midden-Brabant zijn op orde.
Wilt u meer weten over dit project en onderwerp? Bel dan naar 088 – 00 66 100 of mail naar info@metafoorvastgoed.nl. Ook kunt u uw vraag indienen via onze adviesdesk.
